Derelict architecture: Aesthetics of an unaesthetic space

The main focus of this article is the question of the aesthetics of an unaesthetic ruined space.The author also pays particular attention to the ambivalence that exists in contemporary derelict architecture, referred to as ‘modern ruins’, and tries to show that such locations can be viewed as an ‘in‑between’ space

Ruiny architektury sakralnej. Śmierć miejsca - śmierć sacrum?

The main topic of the article is sacred, but abandoned, derelict and forgotten places. The author pays particular attention to the issue of an ontological status of a sacred ruin as a non-place and the issue of the disappearing sacredness which once defi ned abandoned architecture. A ruin is designated a non-place as a result of a phenomenological definition of a place as a point in space with a particular identity. The author tries to answer the question of whether sacral architecture can still function as a place after it has been abandoned and is no longer present in the experience of ordinary people

Vanitas. Ruina jako przestrzeń (bez)graniczna

Vanitas. Ruin as an (un)limited space The main inquiry of the article is the question of cultural status of ruins nowadays, especially modern and postmodern abandoned and decayed places. Referring to the well-known and often discussed concept of vanitas, the author tries to use it in a different way and pays particular attention to the following main topics: 1) ruinophilia – a phenomenon in late modern culture; 2) ruin as a parergon and (un)limited space; 3) abandoned buildings as places of contemplation in secularised culture; 4) questionable issue of a “death of a place”

Potworna kobiecość w potwornym mieście

“Monstrous” femininity in “monstrous” city The main inquiry of the article is the relation between modern, “denaturalized” urban space and the femininity which is present and visible in this space. The author pays particular attention to the social dimensions of the “monstrosity” which are found in the space of an industrial metropolis, as well as the “monstrosity” of the prostitute – one of the leading figures of a modern city. A short analysis of the fragments of two famous novels: the classical Nana by Émile Zola and neo-victorian The Crimson Petal and the White by Michael Faber is employed to picture the ambiguity of the problem in question. The way the urban space is experienced by a woman-prostitute who provokes both fascination and repulsion is crucial here

Ruinologie. Kontekstualizacje pozostałości architektury

Książka Małgorzaty Nieszczerzewskiej jest w istocie monografią ruin jako zjawiska kulturowego. Autorka, wskazując na narastające w ostatnich dekadach zainteresowanie tym zjawiskiem w różnych formach refleksji nad kulturą, jej badania, a także doświadczania, przygotowała opracowanie nie tylko samodzielne, ale też oryginalne. Przy czym oryginalność ta polega nie na wy-borze jakiegoś jednego, uznanego za kluczowe, ujęcia zjawiska ruin, tylko na zaprezentowaniu rozległej (choć zapewne nie kompletnej) ich konstelacji, tak jednak ułożonej i uporządkowanej, by zbudowały pewien całościowy wywód: opowieść o losach ruin w szeroko rozumianej kulturze współczesnej. Autorka przywołuje w niej różne dyskursy, różne porządki intelektualne, różne horyzonty teoretyczne, ale zarazem wprowadza je w delikatnie zaznaczony własny tryb wywodu, który respektując odrębność ich wszystkich, pozwala zachować orientację, spójność refleksji, jakiej poddawane są heterogeniczne często zjawiska, praktyki i koncepcje. To ważna książka, doniosła poznawczo, reprezentująca to, co najlepsze w podejściu kulturoznawczym, z natury transdyscyplinarnym

Underwater museums of the Anthropocene. The aquatic imagination of Jason deCaires Taylor

Referring to the ‘aquatic imagination’ of artist Jason deCaires Taylor, this article analyses underwater museums – artistic installations that are gaining more and more popularity as unusual tourist attractions. Sinking art seems to be a process somewhat opposite to the mainstream in museology, i.e. searching for works of art and other artefacts and retrieving them from the bottom of the sea or the ocean where they ended up due to a disaster (e.g. wrecks of various types, ancient art), and placing them in the space of traditional museums. Adopting the perspective of cultural studies and taking into account the intertwining of perceptual, symbolic and conceptual aspects of understanding water allowed us to broaden the area of reflection and analyse the phenomenon of underwater museums not only as an alternative exhibition space for contemporary sculptures or a new type of alternative tourism, but also as a particular cultural phenomenon. The primary aim of the article is to consider Taylor’s sculptures as cultural artefacts that point to a continuous multi-directional relationship between humans and creatures living in the ocean’s depths – particularly in the context of the Anthropocene as well as many other cultural contexts

Eternal Jerusalem vs. Earthly Babylon – the Imaginary of the City and conditio humana

The main inquiry of the article is a question of anti-modern and anti-urbanimagery of a 19th century metropolis, that was a reaction to the rapid changes of a moderncity space and culture (both in its physical and spiritual dimension). This imagerywas constructed first and foremost by people, who were attached to tradition, conservativevalues and Christian belief, therefore, the author pays particular attention to theopposition of two, dichotomic urban metaphors: Jerusalem and Babylon, which symbolize not only a materialistic and social sphere of a modern city, but – considered froma perspective of the Christian vision of culture – a condition of human being as well.

Topografia dziecięca

Dwa teksty stanowiące efekt wspólnego projektu badawczego pt. „Topografia dziecięca”, realizowanego jesienią 2009 r. w Poznaniu. Projekt ten był skoncentrowany na kilku zasadniczych pytaniach badawczych, związanych z relacją między dzieckiem a miastem – pytaniach, które rodzą się w warunkach intensywnych przemian, jakim podlegają dziś przestrzenie miast na całym świecie, także w Polsce. Najważniejsze z nich dotyczą tego: 1) czy i w jaki sposób dziecko oraz dorastający młody człowiek są dziś uznawani za pełnoprawnych użytkowników przestrzeni miejskiej? 2) czy fakt obecności dziecka na ulicy, w sąsiedztwie domu, w dzielnicy i szerzej – w przestrzeni miejskiej musi wyczerpywać się w syndromie „dzieci ulicy”? 3) jeśli obecność dziecka na ulicy nie jest wyłącznie przejawem jego marginalizacji, ale może przyczyniać się do jej przeciwdziałania – jakie powinna przybierać formy? 4) czy twórczą aktywność dziecka, obejmującą niestandardowe sposoby wykorzystywania przestrzeni, miejsc i przedmiotów oraz poznawczą otwartość na świat, można wykorzystać w projektowaniu i rewitalizacji przestrzeni miejskich? 5) jak uniknąć przy tym predefiniowania dziecięcych możliwości i potrzeb z punktu widzenia dorosłego? Projekt „Topografia dziecięca” przewidywał analizę wizualną dwóch bardzo różnych przestrzeni miejskich – nowej, deweloperskiej części osiedla Stefana Batorego na poznańskim Piątkowie oraz Wildy. Zakładał zapis ukształtowania najważniejszych przestrzeni, w których można badać widzialne ślady obecności, aktywności i działania dziecięcego użytkownika miasta oraz charakterystycznych „dziecięcych” miejsc-punktów w przestrzeni miejskiej i ich wzajemnych powiązań

How does urban regeneration in Poland affect cultural tourism?

Problem rewitalizacji polskich miast to przedmiot zainteresowań, eksploracji i rekomendacji specjalistów wielu dyscyplin. Praktyki rewitalizacji stanowią przedmiot analizy m.in. dla architektów, urbanistów, planistów przestrzennych, socjologów, psychologów środowiskowych, geografów czy badaczy eksplorujących zagadnienie turyzmu i podejmujących problematykę dziedzictwa kulturowego. Jak pisze Bartłomiej Kołsut „Pojęcie rewitalizacji w polskiej nauce i praktyce administracji publicznej ma bardzo nieostre granice. Jest stosowane w wielu różnych kontekstach, bardziej intuicyjnie niż z konkretną, precyzyjną intencją. Jest także utożsamiane z przynajmniej trzema określeniami anglojęzycznymi (revitalization, regereneration, renewal), które w literaturze zagranicznej są (lub przynajmniej próbują być) rozróżniane” [Kołsut 2017, s. 30]. W zaproszeniu do kolejnej dyskusji eksperckiej i wymiany stanowisk przedstawicieli środowisk akademickich, branży turystycznej, samorządów oraz organizacji i stowarzyszeń działających na rzecz i w interesie mieszkańców proponujemy podkreślić przede wszystkim hybrydową naturę tego zjawiska i zwrócić uwagę na następujące kwestie problematyczne: 1) rewitalizację jako element strategii i planów rozwoju miasta, 2) rolę szeroko definiowanej kultury w procesie rewitalizacji miast (rewitalizacja ujmowana jako wytworzenie nowych wzorów kulturowych i nowych tożsamości miejskich), 3) partycypację społeczną w procesach rewitalizacji (definiowanie interesariuszy rewitalizacji; namysł nad rewitalizacją prowadzony w świetle koncepcji tzw. „prawa do miasta”), 4) rewitalizacyjne konstruowanie scenografii dzielnicy (problem tzw. estetyzacji powierzchownej i stylingu miejskiego), 5) odnowę (recykling) miast w kontekście dziedzictwa kulturowego (znaczenie rewitalizacji w procesie ochrony i rozwoju wartości kulturowych i historycznych miast), 6) rewitalizacja a gentryfikacja (koncepcja gentryfikacji turystycznej i jej współczesne rozumienie: globalizacja, amerykanizacja czy może jednak turystyfikacja?), 7) reanimacja miast poprzez działania artystyczne i aktywizm miejski (taktyczny wymiar rewitalizacji, odnowa miast jako miejsco-twórczość), 8) dekontekstualizacja i rekontekstualizacja architektury (kwestia ruinizacji architektury i sposoby jej „ponownego użycia”), czy wreszcie 9) rewitalizacja jako projekt kulturowy (różnorodność kształtujących rewitalizację podejść i interesów; rewitalizacja jako „dyskurs eksponujący”) [zob. np. Lorens 2010; Kaźmierczak i in. 2011; Wojnarowska 2011; Zimpel 2013; Dziewulska i in. 2015; Trzepacz 2017; Nieszczerzewska 2018a-b]. Mając w pamięci powyższe zagadnienia oraz wiele dokonanych i trwających przedsięwzięć rewitalizacyjnych w Polsce – niektóre z nich jak: Lubiąż, Malbork, Wałbrzych, czy Zamość, a także regiony poprzemysłowe były przedmiotem artykułów naukowych lub omówień recenzyjnych w czasopiśmie „Turystyka Kulturowa” [por. Wyrzykowska 2020; Lisowska 2016; Stefanowska, Malec 2015; Panfil 2017; Kowalska 2019; Kruczek 2019; Pokojska 2017; Libor, Nowalska-Kapuścik 2014] – pytamy: jaki wpływ ma rewitalizacja na doświadczenia krajowych i zagranicznych turystów w polskich miastach? Czy zjawisko to zgodnie z deklaratywnymi definicjami wywiera jedynie pozytywne efekty? Jaki potencjał autentycznych elementów dziedzictwa paradoksalnie ulega unicestwieniu w wyniku często nieudanych projektów rewitalizacyjnych? Czy zmiany architektoniczne rzeczywiście zwiększają zainteresowanie konkretnymi produktami i ofertami turystycznymi? Jakie dobre praktyki można wskazać w perspektywie turystyki kulturowej w kolejnych planach i projektach rewitalizacyjnych? Podsumowując, jak rewitalizacja miast w Polsce wpływa na turystykę kulturową